Dostępność cyfrowa to nie tylko strony WWW i WCAG. Poznaj wyzwania i dobre praktyki dostępności w aplikacjach mobilnych, dokumentach PDF, multimediach i systemach operacyjnych.
Dostępność cyfrowa poza stronami WWW – gdzie jeszcze trzeba o niej pamiętać?
Gdy mówimy o dostępności cyfrowej, większość osób ma na myśli tylko strony internetowe i zgodność z WCAG. Ale prawda jest taka, że dostępność dotyczy znacznie szerszego ekosystemu – od aplikacji mobilnych, przez dokumenty PDF, po multimedia i systemy operacyjne.
Dla wielu użytkowników z niepełnosprawnościami barierą może być nie tylko niedostępna witryna, ale też niedopracowana aplikacja czy nieczytelny materiał video.
Aplikacje mobilne i dostępność
Tworzenie dostępnych aplikacji mobilnych to wyzwanie większe niż w przypadku klasycznych stron www:
- Interfejsy muszą być responsywne i czytelne na małych ekranach
- Testowanie zgodności z WCAG bywa trudniejsze z uwagi na różnorodność urządzeń i wersji systemów
- Obsługa screen readerów (np. VoiceOver w iOS, TalkBack w Androidzie) wymaga odpowiedniej semantyki i etykiet
aria
Ważne: dostępność aplikacji mobilnych regulują również wytyczne WCAG 2.1 i 2.2 – ich spełnienie jest podstawą w projektach finansowanych publicznie lub podlegających Ustawie o dostępności cyfrowej z 2019 roku. [Źródło: W3C Web Content Accessibility Guidelines]
PDF-y – format wygodny, ale często problematyczny
Dokumenty PDF są powszechnie używane w urzędach, firmach i placówkach edukacyjnych. Ale jeśli nie zostaną odpowiednio przygotowane:
- Nie są czytelne dla czytników ekranu
- Nie mają zdefiniowanej struktury nagłówków
- Nie wspierają nawigacji klawiaturą
Uwaga: każdy dokument PDF opublikowany przez instytucję publiczną powinien spełniać wymogi dostępności – np. posiadać tagi, opisy alternatywne dla grafik i odpowiednią kolejność odczytu [Źródło: https://www.section508.gov/create/documents/]
Choć w ostatnich latach coraz częściej dokumenty PDF są otwierane bezpośrednio w przeglądarkach internetowych (np. Chrome, Firefox, Edge), warto mieć świadomość ograniczeń takiego rozwiązania. Wbudowane przeglądarkowe czytniki PDF oferują jedynie podstawowe funkcje i często nie interpretują poprawnie struktury dokumentu – pomijając nagłówki, alt-teksty czy logiczny porządek treści. Może to prowadzić do dezorientacji użytkowników korzystających z czytników ekranu lub nawigacji klawiaturą.
Znacznie lepsze wsparcie oferują zaawansowane programy, takie jak Adobe Acrobat Reader lub Acrobat Pro. Pozwalają one na analizę i poprawne odczytanie tagów, kolejności tekstu, opisów grafik oraz innych elementów wymaganych przez standard PDF/UA. Narzędzia te umożliwiają również weryfikację zgodności z zasadami dostępności i są rekomendowane w publikacji dokumentów dla sektora publicznego.
Dlatego, planując udostępnienie dokumentów w formacie PDF, warto nie tylko zadbać o ich poprawne przygotowanie, ale też testować je w profesjonalnych narzędziach, które umożliwiają pełną ocenę ich dostępności.
Materiały wideo i strumienie audio
Wideo z instrukcją obsługi? Podcast z poradnikiem? Jeśli są częścią Twojej komunikacji – muszą być dostępne:
- Dodawanie napisów (closed captions)
- Zapewnienie transkrypcji audio
- Opis alternatywny dla materiałów wizualnych (audiodeskrypcja)
- Odpowiedni kontrast, brak migających świateł i nadmiaru efektów wizualnych
Przykład dobrych praktyk: YouTube i Vimeo umożliwiają ręczne lub automatyczne dodawanie napisów i transkrypcji, jednak warto je sprawdzać i edytować przed publikacją.
Ułatwienia systemowe – niewykorzystany potencjał
Zarówno Windows, macOS jak i systemy mobilne oferują szereg wbudowanych narzędzi ułatwień dostępu:
- Czytniki ekranu (Narrator, VoiceOver).
- Lupa, powiększanie ekranu.
- Tryby wysokiego kontrastu.
- Klawiatury ekranowe.
- Kontrola głosowa:
- Windows: „Sterowanie głosem” (Voice Access) od wersji Windows 11 – działa lokalnie, umożliwia pełną nawigację po interfejsie systemowym oraz pisanie tekstu.
- macOS: „Voice Control” od wersji Catalina – rozpoznawanie mowy offline, precyzyjne sterowanie kursorem oraz dyktowanie z korekcją.
- Android: „Voice Access” oraz Asystent Google – sterowanie urządzeniem i wykonywanie komend kontekstowych.
- iOS: „Voice Control” z integracją z Siri i mechanizmami dyktowania tekstu.
Problem: Wiele aplikacji nie jest z nimi kompatybilna – np. nieprawidłowe etykietowanie przycisków, brak obsługi tabulacji czy nieczytelne elementy interfejsu.
Podsumowanie
Dostępność cyfrowa to nie tylko strony internetowe. Jeżeli tworzysz aplikację, udostępniasz PDF, publikujesz wideo albo projektujesz narzędzie do pracy zdalnej – musisz zadbać o ich dostępność. To nie tylko kwestia przepisów prawa, ale też etyki i profesjonalizmu.
Chcesz mieć pewność, że Twoje materiały cyfrowe są dostępne? Skontaktuj się z nami – wykonamy audyt lub zaprojektujemy rozwiązanie od podstaw z myślą o wszystkich użytkownikach.
Źródła
- W3C Web Content Accessibility Guidelines (https://www.w3.org/TR/WCAG21/)
- Section 508 – Creating Accessible Documents (https://www.section508.gov/create/documents/)
- Apple Accessibility Developer Documentation (https://developer.apple.com/accessibility/)
- Android Accessibility Guide (https://developer.android.com/guide/topics/ui/accessibility)